Oorlog, dat leek iets dat in boeken over het verleden thuishoorde of hoogstens in een ver en onbekend gebied in het heden. En ineens was er de inval in Oekraïne, al noemt Poetin het nog steeds geen oorlog. Vandaag bereikte ons ook het trieste nieuws van Navalny’s dood. En de Russen, waarom protesteren ze niet massaal tegen het geweld dat momenteel plaats vindt? Wat gebeurt er in die Russische ziel waarvan schrijvers zo hoog opgeven? Of begrijpen wij de ‘Rus’ gewoon niet? Hieronder staan 10 non-fictie boeken voor iedereen die wat meer te weten wil komen over dat enorme geheimzinnige land en de bewoners daarvan. De meeste zijn recente boeken over Rusland, onderaan staan een aantal titels die al wat eerder zijn uitgegeven maar toch heel actueel zijn.
Inhoudsopgave
Recente boeken over Rusland: een top 10
Je verdiepen in de achtergrond van dit land? Dat kan met deze recente boeken over Rusland.
1. Oorlogskronieken – Aleksandr Skorobogatov
In augustus 2020 kwam de bevolking van Belarus in opstand tegen president Loekasjenko. Hij dreigde de presidentsverkiezingen te verliezen en greep met harde hand in. Hij wendde zich tot Vladimir Poetin om hulp. Die kreeg hij natuurlijk, want Loekasjenko en Poetin zijn trouwe bondgenoten. Vervolgens keerden ze zich beiden tegen het Oekraïne van Volodymyr Zelenski. Het was oorlog in Europa.
Aleksandr Skorobogatov is geboren in Belarus en woonde in Rusland. Hij kon niet toezien hoe zijn wereld werd vernietigd door een misdadige moordenaar. Hij moest daarvan getuigen als schrijver, en hij had niets dan zijn pen voor die getuigenis. De Vlaamse krant De Standaard gaf hem een podium om zijn woede, verdriet, razernij, onmacht, liefde en doodsangst neer te schrijven. Zijn stukken zijn verpletterend, ze grijpen de lezer bij de strot.
De eerste verhalen in deze bundel stammen uit augustus 2020, de laatste uit de zomer van 2023. In drie jaar zijn de hel en de waanzin werkelijkheid geworden in onze wereld. Aleksandr Skorobogatov schrijft de geschiedenis van de oorlog. Hij zet zijn verhalen op een rij en verbindt ze met een rode draad waarin de feitelijke gebeurtenissen worden opgesomd. Zo ontstaat een kroniek van de oorlog die is ontketend door een krankzinnige man in het Kremlin.
2. Mijn Rusland – Michail Sjisjkin
‘Het doet pijn Russisch te zijn.’ Zo begint dissident Michaïl Sjisjkin, zoon van een Oekraïense moeder en een Russische vader, het boek dat hij móést schrijven toen de oorlog aan Oekraïne verklaard werd. Bijna dertig jaar geleden emigreerde hij; nu lijken hem ook de taal en de literatuur te zijn afgepakt. Op inzichtelijke wijze legt hij de wortels bloot van de problemen die Rusland al van oudsher kent en de verhouding met het Westen. Bevlogen speculeert hij over ‘zijn Rusland’, waar het deel van het volk dat vóór democratische waarden is het voor het zeggen krijgt. Maar daarvoor zou ook het andere deel van de Russen niet langer meer de leugens van de dictatuur moeten geloven, en net als de Duitsers na Hitler gezamenlijk schuld moeten bekennen. Zit Rusland in een vicieuze cirkel van dictatuur en revolutie, of zal het volk een uitweg uit de geschiedenis weten te vinden?
3. Rusland. Land dat anders wil zijn – Gijs Kessler
De Russische inval in Oekraïne markeert het einde van een tijdperk. Dertig jaar geleden viel de Sovjet-Unie uiteen. Rusland hoopte vurig nu een ‘normaal’ land te kunnen worden, open naar de rest van de wereld en met een markteconomie en een democratie. Dat lukte maar zeer ten dele, en veel van wat er wel bereikt werd, gaat nu te gronde. Waarom heeft dertig jaar verandering de Russen niet kunnen brengen wat ze ervan verwachtten? Wat bracht het wel? Gijs Kessler maakt de balans op. In 1991 zette hij voor het eerst voet op Russische bodem. Het gevoel van belofte dat in de lucht hing en de vrienden die hij er maakte deden hem terugkeren. Hij vond er zijn liefde, ging er wonen en maakte vijfentwintig jaar van Ruslands moderne geschiedenis van zeer nabij mee. Dit boek verhaalt van zijn ervaringen in een land dat altijd anders wil zijn dan het is — welvarender, rechtvaardiger en hoopvoller, maar ook gerespecteerder, machtiger en invloedrijker.
4. Er was eens in Rusland – Ben Mezrich
Er was eens in Rusland vertelt het waargebeurde verhaal van de oligarchen: de nieuwe rijken die miljarden verdienden aan de privatisering van staatsbedrijven na de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Een van hen is Boris Berezovski. Hij begint met de verkoop van tweedehands auto’s, daarna wordt hij samen met Abramovitsj (die later de voetbalclub Chelsea zal kopen) miljardair in de olie. De oligarchen gebruiken hun miljarden om de communisten niet opnieuw aan de macht te laten komen en helpen Vladimir Poetin in het zadel.
De opkomst van Poetin is de ondergang van Berezovski. Hoe hard Berezovski hem ook met ‘zijn’ media bestookt, Poetin wint de strijd. Abramovitsj keert zich af van zijn mentor Berezovski. Die vlucht naar Londen, later gevolgd door zijn rechterhand Litvinenko die een pijnlijke en in de media breed uitgemeten dood sterft aan vergiftiging met polonium. Berezovski zelf verliest zijn proces tegen Abramovitsj om zijn aandeel in hun miljardenbedrijf en wordt kort daarna dood aangetroffen. De officiële lezing is dat het zelfmoord zou zijn geweest.
5. Kaaskop tussen de kalasjnikovs – William Immink
In ‘Kaaskop tussen de kalasjnikovs’ gaat Rusland-correspondent William Immink op zoek naar bijzondere levensverhalen en onderbelichte nieuwsgebeurtenissen in Rusland. Verhalen over grote thema’s als religie, politiek, cultuur en economie gezien vanuit de gewone Rus. Ook vertelt William over zijn eigen Rusland-ervaringen, zoals het kopen van een Lada, een propagandatrein en de giftige plant van zijn schoonmoeder. Dit boek geeft een unieke inkijk in het grootste land ter wereld.
6. De grens – Erika Fatland
Wat betekent het om Rusland als buurland te hebben? Erika Fatland reisde door de veertien landen aan de andere kant van de langste grens ter wereld, op zoek naar het antwoord op die vraag. Onderweg ontmoet ze eenzame meteorologen op de Nieuw-Siberische Eilanden, sjamanen op de Mongoolse taiga en suïcidale taxichauffeurs op de Kaukasus, en verdiept ze zich in het leven, de geschiedenis en de cultuur van de Finnen, de Noord-Koreanen, de Georgiërs, en al die andere volkeren die zo van elkaar verschillen, maar de onontkoombare invloed van die ene, machtige buur gemeen hebben.
7. Petersburg, Paradijs in het moeras – Peter D’ Hamecourt
Tsaar Peter de Grote pakte Rusland bij zijn nekvel en sleurde het tegenspartelend Europa binnen. Hij dwong zijn onderdanen letterlijk stenen bij te dragen aan het bouwen van een Europese hoofdstad, Sint Petersburg. Eerst waren er de grachtenpatronen van Amsterdam. Rusland, het tweede Rome, verdiende meer grandeur. Ongeëvenaarde paleizen, kerken en boulevards braken door het kleinschalige Amsterdamse patroon.
Onderhuids bleef het verzet tegen dit Europese gezwel op Russische bodem. De dood en mythes spoken door de stad. Literatuur, poëzie, muziek en theater vullen de straten. Dat de stad nog bestaat is een wereldwonder. Sint Petersburg is al vaak literair ten grave gedragen. Leven in Petersburg is als slapen in een doodskist, wist de Russische dichter Osip Mandelstam al.
8. Rusland voor gevorderden – Jelle Brandt Corstius
Mensen met een voorliefde voor Rusland, vindt Jelle Brandt Corstius (1978), zijn mensen bij wie een steekje los zit. Bij hemzelf zit zeker een steekje los, want hij woont en werkt al enkele jaren in Rusland voor dagblad Trouw en reist veel door de landen eromheen. En dan nog het liefst door de meest onherbergzame gebieden.
Een verblijf bij constant dronken rendierhouders in Siberië, een zoektocht naar uit de lucht gevallen ruimteafval in Mongolië, per tank door de toendra, in elkaar geslagen worden in een dorp boven de Poolcirkel en gearresteerd worden bij een bejaardendemonstratie: de reizen die Brandt Corstius beschrijft in Rusland voor gevorderden zijn de Rough Guide ver voorbij.En als hij dan eindelijk weer thuis is in zijn sovjetflat in Moskou, is het leven ook niet simpel. Zijn kat dreigt hij na een van zijn reizen nooit meer terug te krijgen uit het ‘luxe kattenhotel’. En in het weekend moet hij, zoals alle Moskovieten, naar een datsja waar ‘nee’ zeggen tegen twee liter wodka echt geen optie is.Maar het is het allemaal waard, omdat Rusland nooit saai is en je er haast elke dag een bijzondere ontdekking doet. Rusland voor gevorderden is een heerlijk boek voor iedereen met een voorliefde voor het Oostblok of eigenlijk: voor iedereen met een voorliefde voor het absurde.
9. In het spoor van de Russische ziel – Peter D’Hamecourt
Fjodor Michajllovitsj Dostojevski vond de Duitsers dom, de Zwitsers oplichters en de Fransen doortrapte poseurs. De schrijver trok in de negentiende eeuw een spoor door Europa. Hij reist onder meer naar Berlijn, Dresden, Bad Homburg, Baden-Baden, Bad Ems, Wiesbaden, Genève, Saxon-les-Bains, Vevey, Parijs en Turijn. Uiteindelijk keert hij terug naar Moskou en Sint Petersburg. Hij schreef er grote delen van zijn oeuvre en ontwikkelde er zijn gedachten over de rol van Rusland in de wereld. Europa was in zijn ogen ten prooi gevallen aan goddeloosheid. De Europese volkeren konden daarom maar op één manier worden gered: door de Russische ziel. Dan zou volgens hem het eeuwenoude onbegrip tussen Rusland en het Westen worden opgelost. De huidige machthebbers in het Kremlin hebben het gedachtengoed van Dostojevski uit de negentiende eeuw omarmd en tot beleid gemaakt.
10. Niets dan de waarheid – Anna Politkovskaja
Na het postuum verschenen Russisch dagboek verschijnt nu, vier jaar na haar gewelddadige dood, Niets dan de waarheid. Het bevat een selectie van artikelen die Anna Politkovskaja publiceerde in het dagblad Novaja Gazeta, een van de weinige onafhankelijke kranten van Rusland. Ze verschenen tussen januari 2000 en haar overlijden in oktober 2006 en geven de gruwelijke realiteit weer van het leven in Rusland. Geweld, onderdrukking, terrorisme en corruptie zijn aan de orde van de dag, en degenen die dit aan de kaak proberen te stellen zijn hun leven niet zeker.
Niets dan de waarheid bevat verder fragmenten van artikelen waar Politkovskaja vlak voor haar dood nog aan werkte, en reacties van de buitenlandse pers, hoogwaardigheidsbekleders en anderen op haar dood.
Ook uit dit boek blijkt weer de moed van deze bijzondere vrouw.
Er ging een schok door de wereld toen op 7 oktober 2006 Anna Politkovskaja werd doodgeschoten. Anna Politkovskaja werd het verloren geweten van Rusland genoemd. Ze was correspondente van het dagblad Novaja Gazeta, waarin ze haar scherpe stukken over onder meer Tsjetsjenië publiceerde.
Het werk van Politkovskaja was al tijdens haar leven internationaal vermaard vanwege de menselijkheid en de passie, en de focus op individuen en hun verhalen. Enkele maanden voor haar dood rondde Anna Politkovskaja haar laatste boek af, Russisch dagboek.
Wil jij nog recente boeken over Rusland tippen? Laat dan gerust een reactie achter onder dit artikel.
Leesinspiratie delen? Word dan lid van onze boekengroep op Facebook. Hier kun je jouw favoriete boeken delen en anderen om tips vragen. Natuurlijk delen wij daar ook onze winacties en de laatste boekennieuwtjes.
Bekijk nu de nieuwste boeken op bol.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn van Moorselaar is de drijvende kracht achter Meerlezen.nl. Haar wereld bestaat uit boeken. In haar kinderjaren was ze al een fervent lezer, maar al snel kwam ze ook op professioneel terrein tussen de boeken terecht. Al jong kreeg ze een baan in de bibliotheek, waarbij ze in eerste instantie vooral boeken innam en sorteerde, maar later veel meer een adviserende rol kreeg. Het talent om titels te adviseren op basis van gelezen boeken zet ze nu graag in voor Meerlezen.nl. Het schrijven voor Meerlezen.nl is voor haar hobbymatig, in het dagelijks leven is ze… boekvertaler!
De grens van Erika Fatland lijkt me heel interessant. Ik vind verhalen vanuit verschillende oogpunten altijd boeiend en ook ben ik benieuwd naar de manier waarop Rusland invloed heeft op al die verschillende volkeren met hun eigen cultuur.
Er zitten hier een aantal boeken tussen die mij erg interessant lijken om eens te lezen.