Recensie: M. De laatste dagen van Europa, Antonio Scurati

Binnenkort is het 80 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog eindigde. Toch verschijnen er nog regelmatig boeken over deze periode die zo ingrijpend is geweest voor mensen over de hele wereld. Op 6 augustus wordt herdacht dat voor het eerst een atoombom werd ingezet. De beslissing om Hiroshima te verwoesten om de oorlog sneller te beëindigen zal altijd wel omstreden blijven. Er waren echter ook andere gebieden die achteraf minder aandacht kregen maar ook zeer grote invloed hadden op het verloop en wellicht de uitkomst van de oorlog zoals het Italië van Mussolini. Met zijn drieluik over deze dictator en rolmodel voor Hitler heeft Antonio Scurati een aantal grijze gebieden beter ingekleurd. Een recensie van M. De laatste dagen van Europa.

Wie is Antonio Scurati?

Antonio Scurati (Napels, 1969) is schrijver, hoogleraar literatuur en columnist. Van het veelgeprezen eerste deel van zijn serie over Benito Mussolini, M. De zoon van de eeuw, zijn in Italië inmiddels meer dan 500.000 exemplaren verkocht. De roman werd in 2019 bekroond met de Premio Strega, de voornaamste literaire prijs in Italië. De Nederlandse vertaling door Jan van der Haar werd genomineerd voor de Europese Literatuurprijs. Ook zijn eerdere werken werden veelvuldig vertaald en bekroond.

Waar gaat het boek M. De laatste dagen van Europa over?

Op 3 mei 1938 wordt Adolf Hitler door Mussolini in Italië ontvangen voor een bezoek aan Rome, Napels en Florence. Enkele weken eerder heeft Hitler de Anschluss van Oostenrijk afgekondigd en Mussolini bereidt zich voor op de afkondiging van een ongekend strenge rassenwetgeving. Toch zijn er nog velen in Italië die hopen dat er een einde komt aan de machtswellust van de twee regeringsleiders.

M. De laatste dagen van Europa

Antonio Scurati reconstrueert met koortsachtige precisie het beangstigende delirium van Mussolini, in de waan dat hij de beslissingen van de Führer kan beïnvloeden terwijl hij zich ervan bewust is hoe onvoorbereid Italië op de oorlog is.

Bekijk ook:  Recensie: Wij hebben het geweten van Catherine Chidgey

M. De laatste dagen van Europa beslaat de periode van 1938 tot en met 1940: het hoogtepunt van het zelfbedrog van fascistisch Italië, dat buigt voor de rassenwetten en het bondgenootschap met nazi-Duitsland. Scurati beschrijft hiermee de laatste dagen van een Europa dat niet in staat bleek te ontsnappen aan het kwaad van het totalitarisme: een tragische en krachtige roman, vol waarschuwingen voor onze toekomst.

Recensie M. De laatste dagen van Europa

Het derde deel van de trilogie is ook de minst lange. Het beschrijft de jaren 1938, 1939 en 1940. In het boek worden de historische gebeurtenissen vanuit verschillende gezichtspunten beschreven: uiteraard is het vooral Mussolini die aan ‘het woord komt’, maar ook diens schoonzoon en minister van buitenlandse zaken is belangrijk in het boek. Het is uiteraard fictie, maar aan de hand van brieven, documenten en dagboeken wordt duidelijk gemaakt dat de auteur zo dicht mogelijk bij de realiteit is gebleven.

De periode 1938 tot en met 1940 is een tijdvak waarin dictator Mussolini steeds meer de grip verliest, vooral internationaal. Hij had het idee opgevat dat hij in staat zou kunnen zijn om zijn ‘leerling’ Hitler te beïnvloeden. Mussolini was behalve een brute dictator ook een geslepen politicus. Hij besefte dat een grote Europese oorlog onvermijdelijk was. Maar Italië was daar niet klaar voor. Grote delen van het leger beschikten nog over materiaal van voor 1918.

Hitler liet zich echter weinig meer gelegen liggen aan de mening van zijn Italiaanse bondgenoot en viel Polen binnen zonder Mussolini daar over in te lichten. Gelet op het ego van beide mannen deed Mussolini hetzelfde en verklaarde de oorlog aan Griekenland. Dat liep volledig uit de hand waardoor Duitsland Italië te hulp moest komen. Dit om te voorkomen dat de bondgenoot zou worden verslagen. Daardoor moest de aanval op de Sovjet-Unie worden uitgesteld.

Bekijk ook:  5 boeken over Mark Rutte, de langstzittende minister-president van Nederland

Sommige historici denken dat vooral hierdoor de Duitsers werden overvallen door de Russische winter. Dat zou het ondoordachte optreden van Mussolini tot een van de belangrijkste gebeurtenissen maken in de Tweede Wereldoorlog.


Leesinspiratie delen? Word dan lid van onze boekengroep op Facebook. Hier kun je jouw favoriete boeken delen en anderen om tips vragen. Natuurlijk delen wij daar ook onze winacties en de laatste boekennieuwtjes.

Bekijk nu de nieuwste boeken op bol.

Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product. 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *