Er zijn veel spannende verhalen te vertellen over de 20e eeuw. Een van de grootste vertellers is zonder meer Leon Uris. Hier lees je meer over de boeken van Leon Uris en over de schrijver zelf. Zijn historische thrillers waren altijd best een beetje omstreden, maar waarom eigenlijk?
Inhoudsopgave
Leon Uris: omstreden boeken
Hij schreef een groot aantal boeken over die periode waarin het verhaal was gebaseerd op belangrijke personen of gebeurtenissen gezien door de ogen van de hoofdpersonen. Het zijn vaak spannende historische thrillers waarin het Joodse verzet of de Joodse spionagedienst een hoofdrol speelt. Vaak waren zijn boeken ook omstreden zowel door Joden als Arabieren. Het boek Topaz werd tegengewerkt door de Franse overheid, omdat er zaken werden onthuld over de Franse inlichtingendienst. Armageddon (een van zijn grote successen) kreeg in Duitsland kritiek, vanwege de opvattingen over het Duitse volk daarin.
Wie was Leon Uris?
Leon Marcus Uris werd in 1924 geboren in Baltimore, hij stierf in New York in 2004. Zijn ouders waren Poolse Joden. Zijn vader werkte eerst als behanger en opende later een winkeltje. Uris maakte de middelbare school niet af. Op 17-jarige leeftijd nam hij dienst bij de mariniers en vocht in de Pacific van 1942 tot en met 1945. In 1950 schreef hij een verhaal over het American Football dat landelijk werd gepubliceerd. Daarna besloot hij fulltime schrijver te worden.
Zijn eerste boek ging over zijn ervaringen als marinier op het slagveld. Gezworen Kameraden was een groot succes en later volgde er ook een verfilming. Toen hij in Hollywood was om het script te schrijven voor de film nam hij ook het scenario voor Gunfight at the OK Corral voor zijn rekening, een van de meest legendarische westerns ooit.
In 1958 kwam Exodus uit, het boek waarmee de naam van Uris altijd verbonden zal blijven. Exodus kende tot dusverre 42 uitgaves en verscheen in 50 talen, waaronder het Nederlands. Het boek (evenals een aantal andere boeken) werd verfilmd met Paul Newman in de hoofdrol. Uris distantieerde zich van de film. De Joodse regisseur Otto Preminger vond het boek te anti-Arabisch en anti-Brits en paste dat in de film aan. Armageddon (over de naoorlogse jaren in Berlijn) werd ook een groot succes. De stelling dat de Duitsers ook voor de nazi’s al eeuwenlang antisemieten waren, uitgesproken door de hoofdpersoon, kwam in Duitsland niet goed over.
Wat kun je verwachten van de boeken van Leon Uris?
Het is in ieder boek duidelijk dat de schrijver persoonlijk betrokken is geweest bij het onderwerp en zich daarin heeft verdiept. De boeken kenmerken zich door een bondige schrijfstijl en lezen vlot weg. Dat mag ook wel omdat ze vaak erg dik zijn. Dat Leon Uris vaak in de problemen kwam met zijn boeken wordt veroorzaakt door de duidelijke stellingnames van zijn hoofdpersonen. Het maakt de verhalen zeer leesbaar en ook zeer persoonlijk. Een aantal zaken die tijdens het schrijven gevoelig lagen, zijn inmiddels weer bedaard. De Hadji uit 1984 gaat over de pelgrimstocht naar Mekka gezien door de ogen van een moslim. Hoewel het boek geen anti-Arabische teneur heeft, leverde het talloze doodsbedreigingen op van extreme organisaties uit het Midden-Oosten. Dat is inmiddels bedaard.
Waar moet je op letten bij boeken van Leon Uris?
De boeken zijn duidelijk geschreven voor volwassenen. De hardheid van een aantal periodes in de 20e eeuw zoals in het getto van Warschau of tijdens de inname van Berlijn door de Russen wordt rauw en realistisch beschreven. Maar Uris weet ook de menselijkheid, vaak in kleine gebaren of acties, perfect en ontroerend vast te leggen. De meeste boeken zijn in het Nederlands uitsluitend tweedehands te verkrijgen. In het Engels heb je meer kans op een nieuw exemplaar.
- 1953 Battle Cry; (Nederlandse vertaling: Gezworen kameraden)
- 1955 The Angry Hills; (Nederlandse vertaling: Dreigende heuvels)
- 1957 Gunfight at the O.K. Corral, filmscenario
- 1958 Exodus; (Nederlandse vertaling: Exodus) – 1960 Exodus Revisited; (titel in Groot-Brittannië: In the Steps of Exodus)
- 1961 Mila 18; (Nederlandse vertaling: Mila 18)
- 1963 Armageddon; (Nederlandse vertaling: Armageddon)
- 1967 Topaz; (Nederlandse vertaling: Topaz)
- 1967 The Third Temple
- 1970 QB VII; (Nederlandse vertaling: Q.B. VII)
- 1975 Ireland, A Terrible Beauty
- 1976 Trinity; (Nederlandse vertaling: Trinity)
- 1981 Jerusalem: A Song of Songs (Nederlandse vertaling: Jeruzalem, eeuwige stad)
- 1984 The Haj; (Nederlandse vertaling: De Hadji)
- 1988 The Mitla Pass; (Nederlandse vertaling: Mitla Pas)
- 1995 Redemption; (Nederlandse vertaling: Verlossing)
- 1999 A God in Ruins; (Nederlandse vertaling: Een gevallen god)
- 2003 O’Hara’s Choice; (Nederlandse vertaling: O’Hara’s keuze)
Waar gaat Exodus over?
In Exodus lees je het tragische verhaal van de Joden door de wereldgeschiedenis. Maar het boek gaat vooral over de geboorte van een nieuwe staat. In 1945 willen honderdduizenden Joden naar het beloofde land in Palestina. Sommige hebben jaren van kwelling in de vernietigingskampen overleefd. Maar hoewel er veel sympathie is voor deze groep, is de politieke realiteit soms keihard. Palestina valt onder mandaat van de Britten, maar dat zal niet lang meer duren.
De Britse regering heeft weinig behoefte aan zoveel vluchtelingen in het gebied en doet alles om de immigratie tegen te gaan. De plaatselijke bewoners hebben ook geen begrip voor de vluchtelingen ondanks hun lijden, tenslotte is Palestina hun land. Als de Britten uiteindelijk vertrekken hebben ze niets gedaan om de situatie te verbeteren. De vluchtelingen zijn omringd door landen die maar één doel hebben: de Joden de zee indrijven. Het boek vertelt de verhalen van fictieve strijders en families maar ook de bekende namen uit die tijd komen aan de orde. Uris was oorlogsverslaggever in Israël tijdens de eerste oorlog tegen de Arabische buren.
Het verhaal van Armageddon
Veel meer verschillend kunnen twee hoofdpersonen in een boek waarschijnlijk niet zijn. Hij is een jonge Amerikaanse majoor van Ierse afkomst, Als jurist is hij toegevoegd aan een speciaal team dat Duitsland moet besturen en denazificeren als de oorlog is gewonnen. Hij haat alle Duitsers omdat deze de oorlog zijn begonnen, om wat hij met eigen ogen heeft gezien in de vernietigingskampen en vooral omdat zijn beide jongere broers zijn gesneuveld in de strijd tegen de nazi’s. Als hij tijdelijk militair gouverneur wordt van een kleine Duitse stad laat hij de inwoners voelen dat ze hebben verloren en niet op clementie hoeven te rekenen. Later wordt hij overgeplaatst naar Berlijn.
Zij is een jonge Duitse die de gruwelen van de Russische inname van Berlijn letterlijk aan den lijve heeft ondervonden. Ze is emotioneel stuk ook omdat ze niet weet of haar vader, een hoge nazi, ook betrokken is geweest bij de vernietigingskampen. Daarover wordt niet gesproken. Haar oom, een politicus voor de machtsovername van Hitler, komt terug uit een concentratiekamp. Hij is de hoop voor een nieuwe Duitse toekomst en neemt zijn nichtje onder zijn hoede. De majoor ontmoet haar en de beide worden een onwaarschijnlijk stel. Op de achtergrond wordt keihard gevochten om de toekomst van Berlijn en de wapens kunnen ieder moment worden gebruikt.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.