In de realiteit vaak nog spannender dan de fantasie? In de wereld van het grote geld blijkbaar wel. Wat gebeurt er nu eigenlijk echt achter de muren van de prachtige hoofdkantoren van de grootste ondernemingen in Nederland. Daar lijken we alleen achter te komen als het (bijna) mis gaat en dan blijken de hoogbetaalde managers vaak ook maar gewone mensen die kunnen falen, al denken ze daar zelf heel anders over. Jeroen Smit schreef een aantal boeken over het Nederlandse bedrijfsleven. Bekendste werden ‘Het drama Ahold’ en ‘De Prooi’. Het zijn non-fictie boeken die tot stand kwamen na uitgebreide gesprekken met de directe betrokkenen, maar ze lezen als financiële thrillers.
Inhoudsopgave
Wie is Jeroen Smit?
Smit werd in 1963 geboren. Hij studeerde bedrijfskunde in Groningen maar stapte al gauw over naar de journalistiek. Na een carrière bij het Financieel Dagblad, het Algemeen Dagblad en Elsevier werd hij in 2004 freelance journalist en ging hij ook schrijven. Met name de eerste twee boeken waren een groot succes. Hij oogstte veel prijzen voor de kwaliteit van zijn onderzoeksjournalistiek en de boeken werden bestsellers in een genre dat niet echt populair is. Dat heeft zonder meer te maken met de combinatie van een spannend verhaal en een boeiende schrijfstijl.
Het drama Ahold – Jeroen Smit
Het boek vertelt het verhaal van de opkomst en bijna ondergang van de bekendste supergrutter in ons land: Albert Hein. De broers Albert en Gerrit Hein beginnen naar Amerikaans model een keten van supermarkten in ons land, enkele jaren na de oorlog. De Nederlanders moeten er nog aan wennen maar met name na de verspreiding van een andere Amerikaanse uitvinding -de koelkast- wordt het concept een groot succes. Consumenten gaan naar de supermarkten voor al hun dagelijkse boodschappen en slaan een deel op in de koelkast. Kleinere kruideniers en specialistische levensmiddelenwinkels moeten opboksen tegen dit nieuwe verschijnsel en vele redden dat niet.
Natuurlijk krijgt Albert Hein ook concurrenten, zoals De Gruyter, maar de keten weet zich in Nederland als de beste -zij het wat dure- supermarkt te profileren. Het gaat goed met Albert Hein en overal in Nederland komen filialen. Al gauw gaat het bedrijf naar de beurs als Ahold. Met financiering van de beurs en de grote banken breidt Ahold zich uit in binnen- en buitenland. De schoenmaker blijft wel bij de leest en investeert alleen in supermarkten. Het grote succes lijkt te komen als er ook vaste voet wordt verkregen in de VS waar het allemaal was begonnen.
Na de eeuwwisseling wordt Ahold geleid door Cees van der Hoeven en zijn financiële rechterhand Michel Meurs. Ze zijn de lievelingen van de beleggers en worden op de beurs het gouden duo genoemd. Jaar op jaar weten ze de verwachtingen te overtreffen en dat stuwt de beurskoers. Met name in de VS zijn de resultaten fantastisch. Totdat… Bij accountantscontrole in de VS komen vreemde dingen aan het licht. Vanwege de extreem goede resultaten, zijn er ook gigantische bonussen betaald, maar de omzetten blijken in veel gevallen fictief en opgeblazen te zijn. Al gauw blijkt dat de gevolgen enorm zijn.
De desastreuze gevolgen
Ahold zal door deze tegenvaller niet langer aan de voorwaarden voor de bankfinanciering kunnen voldoen en ook de beurscijfers zullen bijgesteld moeten worden. Indien de directie had moeten weten van deze fraude, kan dat in de VS waar Ahold ook een beursnotering een gevangenisstraf opleveren van 20 jaar. Maar eerst moet het concern nog worden gered. De bankiers worden vrijdag na sluiting van de beurs ingelicht zodat er tijd is om te praten voordat de beurs maandag weer opengaat. De Amerikaanse handelsbank J.P.. Morgan eist dat het concern wordt opgesplitst en de delen worden verkocht. Zo kan de miljarden financiering worden afgelost.
Dat betekent waarschijnlijk dat de beleggers alles kwijtraken. De Nederlandse bankiers beseffen maar al te goed wat een faillissement van Ahold zal betekenen voor de Nederlandse beurs en economie. Als maandag de beurs opengaat zal het nieuws bekend moeten worden gemaakt. Er gaan zelfs al geruchten rond. Indien er dan geen compromis is gevonden zal het beursfonds niet meer te redden zijn.
De prooi – Jeroen Smit
We vinden het nu weer heel gewoon en vertrouwd om zaken te doen bij ABNAmro. Maar de bank heeft het maar net gered en moest overeind gehouden worden met overheidsgeld. Daarbij deden ze eigenlijk zelf niet eens zoveel verkeerd. Nog maar enkele decennia geleden waren de ABN en de Amro felle concurrenten op de Nederlandse markt. Daarbij was ABN de meer chique bank voor ondernemers en vermogende Nederlanders, terwijl de Amro vaker de ‘gewone’ man als klant had. Logischerwijze wordt er altijd gekeken naar schaalgrootte in de financiële wereld en om die reden moesten de banken eigenlijk wel fuseren in het kleine Nederland als gelijke partners. Maar dat zorgde wel voor twee bloedgroepen binnen de bank en dat zou nog vele jaren ‘dooretteren’.
De nieuwe grootste bank van Nederland leek nooit een echte richting te kunnen kiezen, wellicht door de verschillende achtergronden van management. Om die reden probeerde men schijnbaar van alles en dat leidde tot kostbare missers. De Bank die zichzelf graag met hoofdletter geschreven zag worden, maakte mooie winsten maar dat ging gepaard met meer kosten dan bij de collega’s. Op de beurs stond het aandeel dan ook bekend als solide, maar saai. Na de eeuwwisseling was Rijkman Groenink de nieuwe baas geworden. Hij werd bestempeld als kundig, maar weinig empathisch. Inmiddels behoorde de bank tot de 20 grootste banken ter wereld met deelnemingen in de VS (succesvol), Italië (minder succesvol) en wat kleiner grut. Het was duidelijk dat de bank keuzes moest maken als was het maar om de aandeelhouders tevreden te houden. Maar een echt plan was er niet.
Vijandige overname als oplossing
Dat was er wel bij een consortium van 3 buitenlandse banken: Royal Bank of Scotland, Santander en Fortis. Ze deden een vijandig bod op ABNAMRO, niet extreem hoog voor een bank met miljardenwinsten, maar aantrekkelijk voor de aandeelhouders. Groenink probeerde nog een tegenzet door een fusie voor te stellen met een andere Britse bank, maar de aandeelhouders hadden daar geen oren naar. De overname ging door. Het consortium had een duidelijk plan waarbij de prooi in drie stukken werd gescheurd en de bank op zich zou verdwijnen. Het Nederlandse gedeelte zou met Fortis worden samengevoegd en onder die naam verder gaan. De overname had niet slechter gekund qua timing want enkele maanden later brak de hypotheekcrisis uit. De overnemende partijen die miljarden hadden betaald voor de overname werden nu plotseling zelf bedreigd met omvallen.
Een persoonlijke mening over de boeken
Moet je een financiële of economische achtergrond hebben om deze boeken te kunnen waarderen? Nee, de schrijfwijze is helder voor iedereen en verzandt nergens in ‘moeilijke’ terminologie voor insiders. Het gaat vooral op de mensen want uiteindelijk worden ook de grootste bedrijven ter wereld gevormd door mensen. Het zijn deze mensen, soms ijdel, soms goedbedoelend, die ook menselijke fouten maken. De consequenties daarvan zijn vaak extreem. Het is ook beslist boeiend dat het non-fictie betreft. Omdat deze debacles plaatsvonden in deze eeuw zijn er nog steeds veel hoofdrolspelers actief, vaak in verassende andere functies. Andere zijn compleet uit het nieuws verdwenen.
Leesinspiratie delen? Word dan lid van onze boekengroep op Facebook. Hier kun je jouw favoriete boeken delen en anderen om tips vragen. Natuurlijk delen wij daar ook onze winacties en de laatste boekennieuwtjes.
Bekijk nu de nieuwste boeken op bol.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn van Moorselaar is de drijvende kracht achter Meerlezen.nl. Haar wereld bestaat uit boeken. In haar kinderjaren was ze al een fervent lezer, maar al snel kwam ze ook op professioneel terrein tussen de boeken terecht. Al jong kreeg ze een baan in de bibliotheek, waarbij ze in eerste instantie vooral boeken innam en sorteerde, maar later veel meer een adviserende rol kreeg. Het talent om titels te adviseren op basis van gelezen boeken zet ze nu graag in voor Meerlezen.nl. Het schrijven voor Meerlezen.nl is voor haar hobbymatig, in het dagelijks leven is ze… boekvertaler!
Dat klinkt interessant, en fijn dat ze de moeilijke materie niet lastig uitleggen.