Als het gaat om oorlogsromans, kunnen we eigenlijk niet over mooi spreken. Een oorlog, waar dan ook, is altijd een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Toch worden er met regelmaat indrukwekkende romans over dit thema geschreven. Daarom hebben we hieronder een lijst samengesteld met romans over de oorlog die de moeite waard zijn om te lezen. Dit zijn met name romans over de Tweede Wereldoorlog, maar er zal ook een enkele roman over de Eerste Wereldoorlog of de Koude Oorlog in staan.
Een roman over de oorlog schetst een beeld van het leven in die tijd. Sommige boeken gaan over de verschrikkingen in de concentratiekampen, andere boeken gaan over het leven van alledag in de dorpen en de steden. In alle romans overheerst echter niet alleen het gevoel van angst en dreiging, maar ook dat van hoop en moed. Laten we juist daarbij stilstaan in deze tijd van herdenken, nu vrijheid en vrede opnieuw zo broos is.
Inhoudsopgave
30 romans over oorlog
Hieronder volgt een lijst van 30 romans over oorlog. Misschien vraag je je af wat het beste oorlogsboek aller tijden is, maar dat is beslist geen makkelijke vraag. Misschien hoort daar het dagboek van Anne Frank wel te staan, maar er zijn zo veel boeken over de oorlog dat het een vrijwel onmogelijke keuze is. Hieronder staan in ieder geval 30 romans over de oorlog die de moeite waard zijn. Heb je het boek op één nog niet gelezen? Dan zouden wij je zeker aanraden om daar eens in te beginnen.
1. De nachtegaal, Kristin Hannah
Een van de meest bijzondere romans over de Tweede Wereldoorlog die ik gelezen heb, is De nachtegaal van Kristin Hannah. Je volgt in dit boek het verhaal van de zussen Isabel en Viann. Ze zijn altijd al heel verschillend geweest, maar Viann heeft zich gedurende hun hele leven verantwoordelijk gevoeld voor haar jongere zusje Isabel. Tijdens de oorlog worden ze echt uit elkaar gedreven en komen ze op bepaalde momenten lijnrecht tegenover elkaar te staan. Hoe belangrijk zijn familiebanden in oorlogstijd en wat is eigenlijk goed en fout?
2. De keuze, Edith Eger
De keuze is een boek van heel andere orde dan het bovenstaande, maar bijzonder inspirerend. Inmiddels is Edith Eger de 90 jaar gepasseerd, maar als jong meisje belandde ze in Auschwitz. Ze werd gedwongen om voor Mengele te dansen, maar op dat moment besefte ze nog niet dat dat waarschijnlijk haar leven zou redden. Haar boek staat vol met herinneringen aan deze moeilijke tijd, maar ook met levenslessen waar iedereen vandaag de dag nog wat van kan leren. Een handzaam boek waardoor je een andere kijk op de wereld krijgt. Het is een van de mooiste boeken die ik ooit gelezen heb.
3. Het boek van verloren namen, Kristen Harmel
In tegenstelling tot het bovenstaande boek is dit boek fictief, maar daarom is het verhaal niet minder indrukwekkend. In de Tweede Wereldoorlog zijn er zeker vergelijkbare zaken gebeurd. Het boek is een ode aan de veerkracht aan de menselijke geest en dat maakt het ook zo bijzonder. Het boek gaat over Eva, een bibliothecaresse, die op een krantenbericht stuit over een gecodeerd boek dat is gevonden. Niemand begrijpt wat het betekent, behalve Eva, want zij hielp eraan mee. Het boek bevat de namen van talloze joodse kinderen die zij, samen met anderen, hielp ontsnappen aan de razzia’s van de nazi’s.
4. Het meisje dat bleef leven, Luca Crippa en Maurizio Onnis
Hedy Epstein wordt net voor de Tweede Wereldoorlog door haar ouders op een kindertransport naar Engeland gezet en dat blijkt een levensreddende keuze. Het laatste wat ze van haar ouders hoort, is dat ze in Auschwitz zitten. Na acht jaar gaat ze terug naar Duitsland, op het moment dat de processen tegen nazi-misdadigers beginnen. Voor de Amerikaanse overheid duikt Hedy de archieven in om bewijsmateriaal te verzamelen voor het Artsenproces in Neurenberg, waarbij artsen beschuldigd worden van onmenselijke experimenten op gevangenen. Hedy zoekt echter niet alleen naar bewijsmateriaal, maar gaat ook op zoek naar sporen van haar ouders.
5. Lily’s belofte, Lily Ebert
In dit boek lees je het verhaal van Lily Ebert. 75 jaar na dato vond ze de familie van de man die haar ooit bevrijdde. Zelfs in de oorlogsjaren leidde Lily Ebert nog een relatief gelukkig leven, maar in 1944 werd ze plotseling met haar familie naar Auschwitz getransporteerd. De moeder van Lily en een broer en zus werden direct vergast. Lily en haar twee andere zussen zetten alles op alles om in leven te blijven. Na enige tijd moesten ze als dwangarbeiders aan de slag bij een munitiefabriek bij Leipzig. Vanaf daar werden ze op dodenmars gestuurd. Dat is het moment waarop ze, vel over been, gered worden door Amerikaanse soldaten. 75 jaar na dat moment vindt Lily’s achterkleinzoon een bankbiljet, waarop haar bevrijder een boodschap heeft geschreven. Via sociale media gaan ze op zoek naar Lily’s bevrijder en komen ze in contact met zijn nabestaanden.
6. Haar naam was Sarah, Tatiana de Rosnay
De razzia’s bij de Vel d’Hiv vormen een zwarte bladzijde in de Franse geschiedenis. In dit boek lees je meer over deze razzia’s in Parijs en volg je het meisje Sarah, wanneer zij en haar ouders en broertje opgepakt worden en naar het Vélodrome d’Hiver worden gebracht. Journaliste Julia Jarmond stuit vele jaren later op haar verhaal en komt erachter dat haar schoonfamilie heel wat geheimen heeft.
Persoonlijk vond ik dit een indrukwekkende roman, die me nog lang bijgebleven is. Dat komt ook door het bijzondere einde van het boek.
Bekijk hier ook de andere boeken van Tatiana de Rosnay.
7. Het meisje dat verdween, Els Florijn
Het meisje dat verdween is gebaseerd op feiten, namelijk op het leven van de Betuwse familie Frank. Het boek vertelt het verhaal van een driejarige peuter, Ditte Stein. Wanneer familie Stein zich moet melden in Kamp Vught, duiken ze onder. Ditte nemen ze echter niet mee, omdat ze nog zo klein is, laten ze haar veilig achter bij de huishoudster, zo denken ze. Het meisje wordt echter door toedoen van de burgemeester al na anderhalve week opgehaald en in haar eentje op transport gezet naar Auschwitz. Lotte, haar pleegzusje, komt er vele jaren later achter wat er met haar is gebeurd.
8. De jongen die tien concentratiekampen overleefde, Alan Gratz
De jongen die tien concentratiekampen overleefde is een boek zoals De jongen in de gestreepte pyjama van John Boyne. In dit boek lees je het waargebeurde verhaal van Yanek, een Joods jongetje tijdens de Tweede Wereldoorlog in Polen. Zoals voor alle joden verandert zijn leven in korte tijd in een nachtmerrie. Hij wordt al gauw gevangen genomen en komt van het ene concentratiekamp in het andere terecht. De dood is steeds dichtbij. De gevangenen waren in die tijd niet meer dan een nummer en dat van Yanek was B-3087. Een bijzonder verhaal over de veerkracht van een kind in oorlogstijd.
9. Het achterhuis, Anne Frank
De dagboeken van Anne Frank zijn wereldberoemd en geschikt voor jong en oud. In eerste instantie schreef ze voor zichzelf, maar wanneer ze op de radio hoort dat men na de oorlog getuigenissen zoekt, is ze nog meer gedreven om in haar dagboek te schrijven. Wereldwijd zijn er al meer dan zestienmiljoen exemplaren van Het Achterhuis verkocht.
10. De witte roos, Amanda Barratt
Wellicht ken je de verzetsgroep Die Weisse Rose al van de film over Sophie Scholl. In eerste instantie gelooft Sophie Scholl in de beelden die Hitler voorspiegelt over een beter Duitsland, maar rond 1942 begint ze in te zien dat er meer gebeurt. Samen met andere studenten begint ze de verzetsgroep Die Weisse Rose. Ook Annalise Brandt, dochter van een SS-officier, maakt er al gauw onderdeel van uit. Maar wanneer de Gestapo hen op het spoor komt, moeten ze de consequenties van hun acties onder ogen zien.
11. Bloemen van steen, Ilaria Tuti
Het Italiaanse leger vecht tijdens de Eerste Wereldoorlog tegen Oostenrijk-Hongarije. De loopgravenoorlog die volgt, hoog in de Alpen, is maar bij weinigen bekend. Duizenden jonge mannen vechten voor hun leven en ze roepen de bevolking wanhopig op om hen te helpen. Vrouwen uit onderliggende dorpen schieten te hulp. Met gevaar voor eigen leven sjouwen ze voedsel en munitie omhoog naar het front. Men noemt hen Le Portatrici, de Draagsters. Dit boek is een ode aan deze bijzondere vrouwen.
12. ’t Hooge Nest, Roxane van Iperen
’t Hooge Nest is een bijzonder verhaal over het Nederlandse verzet. Janny en Lien Brilleslijper zijn eigenlijk helemaal niet zo bekend, je hoort hun naam niet zo vaak als bijvoorbeeld Hannie Schaft, terwijl hun verzetsdaden toch zeer indrukwekkend zijn. Recht onder de neus van nazi-gezinde mensen weten ze vele mensen te redden. Toch wordt ook ’t Hooge Nest op zeker moment verraden.
13. Terwijl Parijs sliep, Ruth Druart
De boeken van Ruth Druart weten mij altijd zeer te boeien. Dat komt niet alleen door de bijzondere verhalen, maar ook door de prettige schrijfstijl. Terwijl Parijs sliep vertelt het verhaal van een wanhopige moeder die haar zoontje weggeeft aan een voorbijganger, net voor ze op transport wordt gezet. Ze overleeft de kampen, maar lukt het haar om haar zoontje terug te vinden?
14. Een tijdloze liefde, Santa Montefiore
Een tijdloze liefde vond ik een van de betere boeken van Santa Montefiore. Haar nieuwere boeken zijn vaak wat luchtiger geschreven dan haar eerdere romans, terwijl ik juist altijd genoot van de diepgang. Gelukkig sijpelt haar poëtische schrijfstijl wel in alle boeken door. Een tijdloze liefde vertelt over vele vormen van liefde. Evelina groeit op in Noord-Italië. Ze is de jongste dochter van het gezin en wordt verliefd op Ezra Zanotti. Ze krijgen een geheime romance, maar Ezra is joods en het jaar is 1939. Ezra’s vader verwacht dat de nazi’s hun familie wel met rust zullen laten, maar niets is minder waar. Evelina vertrekt met een gebroken hart uit Italië. Ezra zal zij nooit vergeten, maar ze slaagt erin om in Amerika een nieuw bestaan op te bouwen met een andere man. Maar in 1959 lijkt de grond onder haar voeten weggeslagen te worden.
15. De geheimen van Minnie Gray, Rachel Hore
Een roman in het licht van twee wereldoorlogen. Minnie Gray is een heel gewone vrouw met een uitgestippelde toekomst voor zich. Maar Minnie wil wat zien van de wereld en haar leven betekenis geven. Dan wordt ze spionne voor de Britse overheid. Haar dubbelleven wordt steeds ingewikkelder, terwijl ze haar eigen leven op het spel zet.
16. Als je het licht niet kunt zien, Anthony Doerr
De jonge Marie-Laure is blind. Ze woont met haar vader in Parijs naast het Natuurhistorisch Museum, waar hij werkt als slotenmaker. Als Marie-Laure twaalf is, bezetten de nazi’s Parijs en vader en dochter vluchten naar het Bretonse Saint-Malo. Ze hebben de grootste en meest waardevolle schat van het museum meegenomen.
In een Duits mijnstadje groeit Werner Pfennig op in een weeshuis samen met zijn jongere zusje Jutta. Werner belandt bij de Hitlerjugend en wordt vervolgens naar het front gestuurd. Via Rusland komt hij tenslotte in Saint-Malo terecht, waar zijn verhaal en dat van Marie-Laure samenkomen.
17. Ik ontsnapte uit Auschwitz, Rudolf Vrba
‘Ik ontsnapte uit Auschwitz’ is het indrukwekkende levensverhaal van Rudolf Vrba, een Slowaakse Jood die uit Auschwitz ontsnapte en het leven van ten minste 200.000 Joden wist te redden.
Een minutieuze beschrijving van de verschrikkingen. In de morgen van 7 april 1944 klinkt alarm door vernietigingskamp Auschwitz. Het eerste teken dat twee gevangenen ontsnapt zijn. Samen met kampgenoot Alfred Wetzler slaagt Vrba erin als een van de vijf joodse gevangenen te ontsnappen. Vrba overleeft door zijn onvoorstelbare levenswil, zijn slimheid en soms door puur geluk. De bijna achteloze stijl waarin het boek geschreven is, maakt de beklemming ervan nog groter…
18. Oorlog en terpentijn, Stefan Hertmans
Dit boek gaat over de Eerste Wereldoorlog. Met dit boek heeft schrijver Stefan Hertmans diverse prijzen gewonnen. We stappen in de voetsporen van zijn grootvader en beleven hoeveel impact oorlogsgruwelen op een mens en zelfs op een hele familie kunnen hebben. Gebaseerd op de opgetekende herinneringen van zijn opa.
19. Het schooltje van Auschwitz, Mario Escobar
Deze hartverscheurende roman is gebaseerd dop het leven van Helene Hannemann. Deze Duitse vrouw volgt vrijwillige haar Roma-man en kinderen naar Auschwitz en werkt daar onder toezicht van Josef Mengele als verpleegster. Ze krijgt de opdracht om een schooltje te starten en hoewel het slechts een dekmantel was voor de weerzinwekkende praktijken van Mengele, bracht Helene hoop in het leven van vele kinderen.
20. Het schuilhuis, Rachel van Charante
Het is 1944. De 18-jarige Victoria van Coevorden moet van haar ouders met een rijke man trouwen, haar jeugdvriend Robert. Maar als er een Engels vliegtuig achter Victoria’s familievilla neerstort, dan verandert alles. Victoria helpt in het diepste geheim de piloot en er volgen gevaarlijke weken. Wat houdt Robert voor haar achter en wat kan ze doen? Na 75 jaar krijgt Victoria een advertentie onder ogen, waardoor ze wel moet praten over deze tijd.
21. De nazi’s kenden me bij naam, Magda Hellinger
Wat doe je als je door de nazi’s als blokoudste wordt aangesteld en daardoor tussen de vijand en je eigen volk in komt te staan? Het overkwam Magda Hellinger. In dit boek lees je haar levensverhaal. Jarenlang hielp ze met gevaar voor eigen leven anderen. Ze redde anderen met het risico om geëxecuteerd te worden. Ze wist het vertrouwen te winnen van de vrouwen die onder haar geplaatst waren, maar tegelijkertijd het respect van nazi-officieren. Een indrukwekkend en beklemmend verhaal tegelijkertijd.
22. Nooit meer wachten, Sarah van der Maas
Dit verhaal speelt zich af ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Een klein jongetje houdt zich in Noord-Frankrijk schuil bij een basiliek. Met zijn verminkte hond struint hij elke dag de slagvelden af, op zoek naar eten en waardevolle spullen. Als hij een Engelse soldaat vindt, vertelt hij dat echter niet aan de Duitse majoor die hem onder zijn hoede heeft genomen. Lang weet hij de schijn op te houden, maar vergeet niet dat in tijden van oorlog alles geoorloofd is. Zelfs als het leven van een kind op het spel staat.
23. Dietrich, mijn liefste, Amanda Barratt
Er zijn bijzonder veel boeken over en van Dietrich Bonhoeffer, maar over zijn geliefde lezen we maar weinig. Een intiem inkijkje in het persoonlijk leven van Bonhoeffer, die dominee en verzetsman tegelijk was. Een liefde die door de oorlog levensgevaarlijk was en eigenlijk gedoemd om te mislukken, maar die dwars door alles heen groeide.
24. De crèche, Elle van Rijn
Betty Oudkerk redde honderden Joodse kinderen van deportatie. Ze werkte in de Joodse Crèche, tegenover de Hollandsche Schouwburg. Hier worden Joodse kinderen verzameld voor ze op transport gaan. Samen met de andere kinderverzorgsters bekommeren ze zich over de kinderen en weten ze op ingenieuze wijze honderden kinderen te redden.
25. Spion aan de muur, John le Carré
Spion aan de muur is het boek waarmee John le Carré internationaal doorbrak. Het is een klassieke bestseller met een aan lager wal geraakte agent als hoofdpersoon. Alec Leamas moet een topspion redden die ontmaskerd dreigt te worden in het Duitsland van na de Tweede Wereldoorlog. Alec wordt verliefd op een communiste, Liz, en voor hun relatie zetten ze hun leven op het spel. Het verhaal speelt zich af ten tijde van de Koude Oorlog. John le Carré heeft zelf als Brits geheim agent gewerkt in Duitsland en weet het verhaal dan ook als geen ander te vertellen.
26. Mijn vriendin Anne Frank, Hannah Pick-Goslar
De langverwachte, ontroerende memoires van Holocaustoverlevende Hannah Pick-Goslar, die een intieme blik geeft op haar leven en haar vriendschap met Anne Frank.
Wanneer Hannahs familie in 1933 vanuit nazi-Duitsland naar Amsterdam vlucht, raakt ze al snel bevriend met haar uitgesproken en vrolijke buurmeisje. Haar naam is Anne Frank en gedurende zeven onbezorgde jaren zijn de vriendinnen onafscheidelijk op school en thuis in de Rivierenbuurt. Maar dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit en worden ze op een dag in 1942 zonder waarschuwing van elkaar gescheiden.
Anne en haar familie zijn verdwenen, er wordt gezegd dat ze naar Zwitserland zijn gevlucht. Terwijl Hannah piekert over het lot van haar vriendin en hoopt dat ze veilig is, krijgt haar eigen familie het steeds moeilijker. Ze worden opgepakt, naar kamp Westerbork gebracht en komen uiteindelijk in Bergen-Belsen terecht.
Te midden van afschuwelijke omstandigheden krijgt Hannah het verbluffende nieuws dat Anne daar ook is. Haar vriendin is verzwakt en worstelt om te overleven, en Hannah riskeert haar eigen leven om Anne te helpen. In deze ontroerende memoires vol hoop, kracht en verzet deelt Hannah Pick-Goslar voor het eerst haar ongelofelijke verhaal. Het is een intiem portret van haar band met Anne Frank en laat de kracht zien van vriendschap, liefde en herinnering.
27. De dochter van de nazi, Louise Fein
Hetty Heinrich groeit op in het Leipzig van de jaren dertig. Het hele gezin is in de ban van de nazi’s, en voor Hetty lijkt het allemaal heel gewoon. Haar vader is SS-offcier en haar broer gaat bij de Luftwaffe. Hetty zelf wil dolgraag bij de Deutscher Mädel en boven haar bed hangt een poster van haar grote held Adolf Hitler… Alles verandert wanneer ze Walter ontmoet. De blonde, blauwogige, perfecte Walter. De beste vriend van haar broer. De jongen die haar leven redde toen ze klein was. Een Jood. Door haar diepe gevoelens van vriendschap en liefde voor Walter begint Hetty vraagtekens te zetten bij alles waarmee ze is opgegroeid. Moet ze trouw blijven aan haar familie en zich overgeven aan het regime? Of is ze bereid grote risico’s te nemen en te kiezen voor de liefde van haar leven? De dochter van de nazi is een meeslepend en ontroerend verhaal over verboden liefde tijdens het meedogenloze naziregime.
28. Het meisje met de halve ster, Judith Visser
Het is mei 1940 en Rotterdam staat in brand. De half-Joodse Debra overleeft het verwoestende bombardement, maar ontdekt al snel dat het gevaar voor haar en haar familie alleen maar toeneemt. Wanneer anti-Joodse maatregelen elkaar in rap tempo opvolgen en dierbaren beginnen te verdwijnen, ziet ze nog maar één uitweg…
Niet ver bij Debra vandaan wordt ook de Rotterdamse Diergaarde getroffen door bommen. Te midden van alle chaos en ravage slaan verschillende dieren op de vlucht. Zo ook een jonge wolf. Wat volgt zijn twee opgejaagde zielen die elkaar vinden in het diepst van hun wanhoop. Kunnen zij samen overeind blijven?
29. De staljongen van Auschwitz, Henry Oster en Dexter Ford
Heinz Oster was pas vijf jaar oud toen Adolf Hitler in 1933 aan de macht kwam. Als een van de 2.011 Joden die in Keulen in 1941 door de Gestapo werden opgepakt, werd ook hij gedeporteerd. De twaalfjarige jongen werd vervolgens van kamp naar kamp gestuurd. In Auschwitz ontsnapte hij aan de gaskamer omdat de paardenfokkerij staljongens nodig had. Hij hield zich wanhopig vast aan de overtuiging dat als hij zich onmisbaar zou maken, hij een grotere kans zou hebben om deze hel te overleven.
Heinz was een van de weinige Keulse Joden die na de oorlog de kampen levend verliet. Na de oorlog emigreerde hij naar Amerika en veranderde zijn naam in Henry. Dit is zijn verhaal.
30. De ondergrondse leesclub, Annie Lyons
De aangrijpende roman De ondergrondse leesclub van Annie Lyons speelt zich af in Londen, 1938. Gertie Bingham heeft een boekhandel, maar het is niet meer hetzelfde sinds haar man Harry is overleden. Ze denkt erover om met pensioen te gaan en met haar labrador naar zee te verhuizen. Maar dan haalt een vriend haar over om de vijftienjarige Joodse Hedy in huis te nemen, die nazi-Duitsland is ontvlucht. Hedy is koppig en eigenwijs en doet Gertie denken aan zichzelf op die leeftijd. Dankzij haar beseft Gertie dat mensen als zij, én de boekwinkel, onmisbaar zijn in deze donkere tijd.
Als Londen keer op keer wordt gebombardeerd, besluiten Hedy en Gertie een ondergrondse leesclub te beginnen in de schuilkelders. Terwijl de oorlog doorraast krijgen ze grote verliezen te verwerken, en hebben de leden elkaar en de verhalen die ze lezen hard nodig…
Leesinspiratie delen? Word dan lid van onze boekengroep op Facebook. Hier kun je jouw favoriete boeken delen en anderen om tips vragen. Natuurlijk delen wij daar ook onze winacties en de laatste boekennieuwtjes.
Bekijk nu de nieuwste boeken op bol.
Dit artikel bevat affiliate links. Als je hierop klikt en een bestelling plaatst, ontvangen wij een percentage, maar jij betaalt gewoon het normale bedrag voor je product.
Rosalyn van Moorselaar is de drijvende kracht achter Meerlezen.nl. Haar wereld bestaat uit boeken. In haar kinderjaren was ze al een fervent lezer, maar al snel kwam ze ook op professioneel terrein tussen de boeken terecht. Al jong kreeg ze een baan in de bibliotheek, waarbij ze in eerste instantie vooral boeken innam en sorteerde, maar later veel meer een adviserende rol kreeg. Het talent om titels te adviseren op basis van gelezen boeken zet ze nu graag in voor Meerlezen.nl. Het schrijven voor Meerlezen.nl is voor haar hobbymatig, in het dagelijks leven is ze… boekvertaler!